Hoe wordt een hond met leishmania besmet?
De zandvlieg
Deze chronische ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet leishmania infantum, die wordt overgebracht door de zandvlieg.
Zandvliegen zijn kleine, mugachtige bijtende insecten die zich voeden met het bloed van dieren en mensen. Ze komen vooral in tropische en subtropische gebieden voor, maar ook in Zuid-Europa, waaronder Zuid-Frankrijk, het Midden-Oosten en delen van Azië.
De ziekte komt vaker voor in landelijke gebieden en gebieden waar veel zandvliegen voorkomen, zoals bosgebieden en aan zee. Besmetting vindt meestal plaats tussen april en oktober, wanneer de muggen actief zijn.
Is leishmania besmettelijk voor andere honden?
Leishmania is niet direct besmettelijk van hond op hond of van hond op mens.
Hoe wordt leishmania dan overgedragen?
- Een besmette zandvlieg bijt een gezonde hond en brengt de parasiet over.
- De parasiet vermenigvuldigt zich in het lichaam van de hond.
- Als een zandvlieg een geïnfecteerde hond bijt, kan deze zandvlieg de ziekte doorgeven aan andere dieren.
Risico voor mensen
De leishmania-parasiet is een zoönose. Dit betekent dat de parasiet van mens naar mens of van dier naar mens worden overgedragen. Mensen kunnen dus ook leishmaniasis krijgen. Als een hond besmet is met de leishmania-parasiet, kunnen zandvliegen zich voeden met zijn bloed en de parasieten binnenkrijgen. Wanneer ze vervolgens een mens bijten, kunnen ze de parasieten op mensen overbrengen, wat leidt tot infectie. Dit gebeurt (bijna) niet in Nederland en België, omdat de zandvlieg hier niet voorkomt.
Hoe herken je leishmania bij honden?
De symptomen ontwikkelen zich meestal langzaam en variëren. Het kan jaren duren na een besmetting voordat de hond symptomen begint te krijgen.
Algemene symptomen
- gewichtsverlies, ondanks een normale eetlust
- lusteloosheid en vermoeidheid
- koorts
- opgezette lymfeklieren (hals, oksels, liezen)
- vergrote milt en lever
Huidproblemen
- haarverlies, vooral rond de ogen, oren en neus
- schilferige of droge huid, vaak met korsten
- zweren op de huid die moeilijk genezen
- brosse en breekbare nagels
Interne symptomen
- Nierproblemen, zoals overmatig drinken en plassen, kunnen leiden tot nierfalen.
- Bloedarmoede, wat bleek tandvlees en zwakte kan veroorzaken.
- Gewrichtsontsteking, waardoor de hond kreupel kan lopen.
- Ontsteking van de ogen (conjunctivitis, uveïtis).
Omdat leishmania een chronische en vaak progressieve ziekte is, is vroege diagnose en behandeling essentieel. Als je hond een of meerdere van deze symptomen vertoont, raadpleeg dan zo snel mogelijk een dierenarts.
Reis je met je hond? Lees dan ook ons artikel overbuitenlandse reizen met je hond. Hierin lees je meer over de formaliteiten die je kunt verwachten, over rabiës (of hondsdolheid), dat in andere landen meer voorkomt, en tips om te zorgen dat het reizen prettig is voor jij en je hond.
Kan mijn hond in België of Nederland leishmania oplopen?
Deze besmettelijke ziekte komt binnen Europa voor in landen rond de Middellandse Zee en buiten Europa in tropische gebieden. De zandvlieg die de ziekte verspreidt, komt in onze contreien niet voor. Als een hond de ziekte meeneemt uit een ander land, binnen Europa, uit Spanje, Portugal, Italië en Frankrijk, zal de ziekte zich dan ook niet verspreiden, omdat daar zandvliegen voor nodig zijn.
Is leishmania bij de hond te voorkomen?
Voorkomen is beter dan genezen, in dit geval zeker omdat volledige genezing erg zeldzaam is. Als je naar een gebied gaat waar de parasiet voorkomt, kun je beter je hond goed beschermen. De hond wordt alleen besmet door een steek van een zandvlieg. Het beste is dit te voorkomen d.m.v. pipetten en/of een halsband.
De pipetten werken drie weken. Bij een langer buitenlands verblijf, moet de bescherming dus herhaald worden. Breng de inhoud van de pipet twee dagen voor vertrek aan.
De halsband werkt vijf à zes maanden. Deze dien je twee weken voor vertrek bij de hond om te doen.
Er bestaat tegenwoordig ook een vaccin tegen leishmaniosis. De inenting kan gegeven worden vanaf dat de hond zes maanden oud is. Vooraf moet een bloedmonster worden genomen om te controleren of de hond niet besmet is met de parasiet. Daarna is er een jaarlijkse booster. Het vaccin voorkomt infectie niet, maar verhoogt de weerstand van de hond tegen infectie. Als je hond niet in een risicogebied woont, moet je toch voorzorgsmaatregelen nemen als je naar risicogebieden reist.
De inenting voorkomt infectie na de besmetting met de parasiet. Voor maximale bescherming moet je na de vaccinatie ook zandvliegbestrijding toepassen (pipet of halsband).
Wat gebeurt er bij infectie met leishmaniasis?
Na een beet door een besmette zandvlieg komt de leishmania-parasiet, een microscopisch organisme, in de bloedbaan terecht. Het verspreidt zich hierdoor door het lichaam van de hond. Hierbij infecteert het de cellen van het immuunsysteem, zoals macrofagen en lymfocyten. De parasiet kan zich ook nestelen in interne organen, zoals de nieren, lever en milt, waar hij zich vermenigvuldigt en weefselschade veroorzaakt.
Naarmate de infectie vordert, probeert het immuunsysteem van de hond de parasiet te bestrijden door antilichamen en specifieke immuuncellen te produceren. Bij sommige honden kan het immuunsysteem de parasiet bestrijden. Deze honden krijgen geen symptomen. Meestal is de immuunrespons echter onvoldoende of zelfs ineffectief, waardoor de parasiet zich kan blijven vermenigvuldigen.
Wat zijn de symptomen van canine leishmaniasis?
De ziekte is vrij moeilijk te herkennen en te diagnosticeren. Let wel, de symptomen zijn soms pas jaren na de besmetting zichtbaar. Als je de symptomen hieronder waarneemt bij je hond, ga dan naar de dierenarts en licht deze in over eventuele vakanties met je hond.
Indien de ziekte zich meteen ontwikkelt, of als je de hond nakijkt voordat hij symptomen heeft (tijdens de reis bijvoorbeeld), kunnen kleine bultjes of zweertjes worden waargenomen daar waar de zandvlieg gebeten heeft. Deze verdwijnen na enkele weken vanzelf.
Vaak zijn dit de eerste waarneembare symptomen:
- vergrote lymfeknopen
- gewichtsverlies
- spierafbraak
- (zeer) weinig eetlust
- verzwakking.
- huidletsels: roos, schilfers, haaruitval, huid- en slijmzweren, enz.
- bloedneuzen, bloed in de urine
- braken en diarree
- gewrichtsontstekingen
- locomotorische problemen: kreupelheid, stijfheid
- oogproblemen
- koorts
In de meest ernstige gevallen kan de ziekte schade aan inwendige organen veroorzaken en symptomen veroorzaken, zoals zenuw-, nier-, lever- en bloedaandoeningen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De dierenarts zal de hond eerst volledig klinisch onderzoeken om eventuele symptomen van de ziekte op te sporen. Hij zal je vragen stellen over de levensstijl van de hond en of hij in risicogebieden is geweest waar de zandvlieg actief is (misschien zelfs enkele jaren geleden).
Vervolgens neemt de dierenarts bloedmonsters om te testen op de aanwezigheid van antilichamen tegen leishmaniasis in het bloed van de hond. Serologische tests zijn zeer gevoelig en kunnen de aanwezigheid van antilichamen zelfs detecteren bij honden zonder klinische symptomen.
Ten slotte kunnen parasitologische tests, zoals PCR-tests, worden uitgevoerd om de aanwezigheid van leishmania in de weefsels van de hond, zoals de huid, lymfeklieren of het beenmerg, vast te stellen. Deze tests kunnen de actieve aanwezigheid van de ziekte bevestigen en helpen bij het bepalen van het stadium van de ziekte.
Hoe verloopt de behandeling van leishmaniasis bij de hond?
De behandeling van leishmaniasis bij honden hangt af van het stadium van de ziekte (vast te stellen met een PCR-test) en de ernst van de symptomen.
Medicatie: allopurinol
●Allopurinol onderdrukt de parasiet en voorkomt verdere verspreiding.
●Miltefosine doodt de parasiet en wordt vaak in de eerste fase van de behandeling gebruikt.
De behandeling voor leishmaniasis gebeurt in de vorm van injecties en tabletten. Dit is een langetermijnbehandeling (soms duurt het jaren), met mogelijk aanzienlijke bijwerkingen, vooral op de nierfunctie en vereist regelmatige controle door de dierenarts.
Ondersteunende zorg
Soms is het nodig om het dieet van je voervoeter te veranderen, vooral bij nierproblemen. Ga regelmatig op bezoek bij je dierenarts om de nierfunctie en de algemene gezondheid van je hond op te volgen.
Volledige genezing is heel zeldzaam. De behandeling is gericht op het beheersen van de symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit van de hond, maar resulteert over het algemeen niet in volledige uitroeiing van de parasieten uit het lichaam.
Wat is de prognose voor een hond met leishmaniasis?
De prognose hangt af van het stadium en de ernst van de symptomen. Honden die lijden aan leishmaniasis kunnen een verminderde levensverwachting en chronische complicaties hebben.
In de ernstigste gevallen, wanneer de ziekte laat wordt gediagnosticeerd, niet goed wordt behandeld of leidt tot secundair nierfalen, kan de prognose somber zijn.
Een andere ziekte die overgebracht wordt door insecten is de ziekte van Lyme. Deze ziekte kan een hond oplopen via een tekenbeet.
Ziektes bij de hond kunnen dierenartskosten flink laten oplopen. En omdat we allemaal het beste willen voor onze trouwe viervoeter is een ziektekostenverzekering voor je hond ten zeerste aangeraden.
Kan een hond met leishmania een goed leven leiden?
Ja, mits de ziekte vroegtijdig wordt ontdekt en goed wordt behandeld. Met de juiste medicatie en zorg kunnen veel honden nog jaren een goede levenskwaliteit hebben. Maar de ziekte vereist wel een levenslange monitoring. Terugvallen zijn helaas mogelijk.